Türk Ceza Kanunu’nun 51.maddesi şu şekilde belirtilmiştir:

Madde 51- (1) İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin;

a)Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,
b)Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması, gerekir.

(2) Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, infaz hâkimi kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal salıverilir.

(3) Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.

(4) Denetim süresi içinde;
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine,mahkemece karar verilebilir.

(5) Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek infaz hâkimine verir.
(6) Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir.
(7) Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine infaz hâkimliğince karar verilir.

(8) Denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır. Şeklinde belirtilmiştir.

Hukukumuzda Türk Ceza Kanunu madde 51 düzenlemesinde cezanın ertelenmesi imkanı yer alıyor. Burada hapis cezasının ertelenmesi ile ilgili tüm ayrıntıları uzun bir madde olarak yer almıştır. Buna göre bir kişi hakkında mahkemenin verdiği hapis hükmü 2 yılın veya altında ise bu ceza ertelenebilir. Tabi bu hapis cezasının ertelenebilmesi için aşağıda ayrıntılı olarak bahsedeceğimiz diğer şartların da gerçekleşmiş olması gerekiyor.
Ceza ertelendiği zaman mahkeme, kişiye bir denetim süresi çiziyor. Bu süre bir yıl ile üç yıl arasında mahkemenin takdir edeceği bir süredir. Bu denetim süresi içerisinde eğer kişi kasıtlı başka bir suç işlemez ise hakkında hükmedilen hapis hükmü infaz edilmiş sayılıyor. Yani kişi bu cezayı cezaevinde çekmek zorunda kalmamış olur.

HAPİS CEZASININ ERTELENMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR ?

Hapis cezasının ertelenebilmesi için belirli şartların gerçekleşmesi gerekir. Bunlar TCK 51’de ayrıntılı olarak yer alıyor. Bu şartlara ilaveten mahkemelerin yerleşik uygulamalarından da bahsetmemiz gerek. Tüm hepsini bir arada topladığımızda hapis cezasının ertelenmesi şartlarını şu şekilde sıralamamız mümkündür:
Cezanın ertelenmesinin ilk ve en önemli koşulu, mahkemenin ceza hükmün 2 yılın veya daha az olmasıdır. İşlenilen suçun kasten veya taksirle olmasının bir önemi olmaz. Bu 2 yıllık şart, 18 yaşından küçükler ve 65 yaşından büyükler için 3 yıldır.
Burada çok yapılan bir hata; insanlar genelde bir suçun kanunda yer alan cezasının alt ve üst sınırına bakarak o suç için cezanın ertelenmesi kararı verilemeyeceğini düşünüyor. Ancak bilinmelidir ki bu cezaya artırıcı veya azaltıcı birçok unsur etki eder. Dolayısıyla somut bir olay için cezanın ertelenmesi kararı verilmesi ihtimalinin değerlendirmesi tecrübeli bir avukat ile birlikte yapılmalıdır.
İkinci bir şart, hakkında cezasının ertelenmesi kararı verilecek kişinin önceden kasten işlediği bir suç dolayısıyla 3 ay veya daha fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olması gerekir.
Mahkemenin, bu kişi hakkında bir daha suç işlemeyeceği konusunda kanaat edinmiş olması gerekir. Bu soyut bir kanaat değil tabii ki. Burada mahkeme kişinin, sosyal yaşantısına, geçim durumuna, suçu işlendikten sonraki hal ve hareketlerine ve yargılama süresince mahkemeye karşı tutumuna bakar. Bu koşul aslında cezanın ertelenmesini hakimin takdirine bırakan koşul olarak karşımıza çıkıyor.
Cezanın ertelenmesi kararı, ek bir koşula bağlanabilir. Bu da mağdurun yahut kamu kurumlarının uğradığı zararın tazmin edilmesi şartıdır. Bu zarar giderme işlemi somut olayın şartlarına göre; aynen iade, eski hale getirme veya tazmin şeklinde olur. Belirttiğimiz gibi bu takdiri bir şarttır. Olmak zorunda değildir. Ancak hakim hapis cezasının ertelenmesini böyle bir koşula bağlarsa, kişi bu zararı giderine kadar hapis cezası infaz edilir. Ne zaman ki zararı giderdi o zaman cezaevinden çıkar.
Türk ceza yargılamasında hapis cezasının ertelenmesi kararının verdiği bir durum daha vardır. O da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının gereklerine uymayan kişi için açıklanan cezanın ertelenmesidir.
Aşağıda denetim süresinin özelliklerinden bahsedeceğiz. İşte aynı denetim süresi koşulları HAGB için de geçerlidir. HAGB denetim süresi yükümlülüğüne uymayan kişinin ceza hükmü açıklanır. Ancak hakim durumun şartlarına göre bu ceza hakkında cezanın ertelenmesi kararı verebilir.
Koşullar bu anlattıklarımızdan ibarettir. Yukarıda da belirttiğimiz üzere cezanın ertelenmesi hakimin takdir edeceği bir husustur. Tüm bu koşullar sağlanır ve kişi hakkında hükmedilen ceza ertelenirse bunun bir takım sonuçları olur.

HAPİS CEZASININ ERTLENEMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI NELERDİR ?

Bir kişi hakkında hapis cezasının ertelenmesi kararı verildiği zaman, karar ile birlikte bir denetim süresi belirlenir. Kişiye 1 yıl ile 3 yıl arasında bir denetim süresi belirlenir ve bu denetim süresi içerisinde belirli şekilde hareket etmesi istenir.
TCK 51 Hapis cezasının ertelenmesi kararının en önemli sonucu bu denetim süresinin sonunda ortaya çıkar. Denetim süresini yükümlülüklerine uygun olarak geçiren kişi hakkında, sanki başta verilen hapis cezası hükmü infaz edilmiş gibi sonuç doğar. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile hapis cezasının ertelenmesi arasındaki en büyük fark buradadır.

DENETİM SÜRESİ NEDİR ?

Hapis cezasının ertelenmesi, kişiye tanınan ikinci bir şanstır. Denetim süresi de bu şansın koşuludur. En az 1 ve en fazla 3 yıl olan denetim süresinden bahsettik. Ancak belirtmemiz gerekir ki bu denetim süresinin alt sınırı, hükmedilen ceza miktarından az olamaz.
Bu denetim süresi içerisinde kişiye yüklenen en büyük sorumluluk tekrar bir kasıtlı suç işlememesidir. Eğer denetim süresi içerisinde kasıtlı bir başka suç işlenirse ertelenen ceza ile birlikte yeni işlenen suçun cezası da infaz edilir.
Bunun haricinde kişiye başkaca yükümlülükler de yüklenebilir. Denetim süresinde genellikle görülen yükümlülükleri şu şekilde açıklamamız mümkündür:
Eğer kişi bir meslek veya sanat sahibi değil ise, bu tarz bir meslek veya sanat sahibi olması amacıyla bir eğitim programına devam etme yükümü söz konusu olabilir.
Eğer kişi bir meslek veya sanat sahibi ise, bu mesleği veya sanatı ile ilgili bir işte ücret karşılığında çalıştırılması yükümlülüğü söz konusu olabilir. Bu işyeri bir kamu kurumu olabileceği gibi bir özel kuruluş da olabilir.
Eğer hakkında hapis cezasının ertelenmesi kararı verilen kişi çocuk ise yani 18 yaşından küçük ise bir meslek veya sanat edinmesi maksadıyla buna yarayışlı bir eğitim kurumuna devam etme yükümlülüğü söz konusu olabilir. Hatta gerekiyorsa yatılı olarak da bu kuruma devam sağlanabilir.
Mahkemenin denetim süresi boyunca kişiye yardımcı olacak bir danışman ataması da mümkündür. Bu danışmanlık görevi, kişiye kötü alışkanlıklarını bırakmak ve sorumluluklarını önemsemek konusunda öğütte bulunmaktır. Ayrıca bu danışman, kişinin meslek sanat öğrenmesi veya mesleğini icra etmesi amacıyla yönlendirildiği kurum yetkilileri ile sürekli temas halinde bulunur. Denetim süresi boyunca 3’er aylık periyotlar ile hakime rapor verir.
Bu bahsettiğimiz yükümlülük ve denetimler mecburi uygulamalar değildir. Mahkeme, kişinin durumunu gözeterek hiçbir sorumluluk yüklemeden denetim süresi tanıyabilir. Böyle bir durumda denetim süresi hiçbir kasıtlı suça karışmadan geçirilse yeterli olur.
Bu bahsettiğimiz yükümlülüklere uymamak ve uyarı almasına rağmen aykırı davranmaya devam etmek de aynı şekilde cezanın cezaevine infazına neden olur. Bu nedenle hapis cezasının ertelenmesi kararı sürecinde mahkemenin verdiği kararın içeriği büyük önem taşır.

ADLİ PARA CEZASININ ERTELENMESİ MÜMKÜN MÜDÜR ?

Adli para cezası da bir mahkumiyet hükmüdür ancak cezanın ertelenmesi kararına konu olmaz. Yani adli para cezası ertelenemez. Adli para cezasının ertelenmesi terim anlamı ile mümkündür ancak TCK 51 anlamında bir erteleme ve denetim süresi mümkün değildir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı adli para cezası hükmü için müsait olsa da cezanın ertelenmesi için mümkün değildir. Ancak adli para cezasının vadeye bağlanması vs. mümkündür.

CEZANIN ERTLENMESİ İLE ADLİ SİCİL KAYDININ DURUMU NEDİR ?

Adli sicil kaydına, kişi hakkında hükmedilen mahkumiyet kararları işlenir. Ancak bu kayıtlar artık eskisi gibi sürekli kalmaz. Cezanın infaz edilmesi ile birlikte adli sicil kaydı silinmek durumundadır.
Dolayısıyla kişi hakkında ceza hükmü verildiği zaman bu durum adli sicil kaydına işlenir ancak denetim süresinin sonunda bu kayıt silinir. Tabi bunun için denetim süresinin yükümlülüklere uygun geçirilmesi gerekiyor.
Adli sicil kaydından silinen bilgiler arşiv kaydına geçirilir. Adli sicil kaydının ve arşiv kaydının silinmesi bazı özellikler taşır. Kişiler için oldukça önemli bir mesele olan adli sicil kaydı ile ilgili işlemler özenle takip edilmelidir.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI İLE CEZASININ ERTELENMESİ ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR ?

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile hapis cezasının ertelenmesi kararları birbirine çok benzer. Aynı şartlar altında verilen bu iki karar denetim süreci bakımından farklar taşır. Buna göre HAGB kararında 5 yıllık bir denetim süresi vardır.
HAGB kararı üzerine denetim süresinin yükümlülüklere uygun geçirilmesi durumunda kişi hakkında sanki hiç suç işlememiş gibi sonuç doğar. Ancak yukarıda belirttiğimiz üzere cezanın ertelenmesinde ceza infaz edilmiş gibi sonuç doğuyordu.
Dolayısıyla HAGB kararı, hapis cezasının ertelenmesi kararına göre daha avantajlı bir karardır. Mahkemenin HAGB veya cezanın ertelenmesi kararları arasında yaptığı tercih de çoğu zaman olayın işleyişindeki ağırlığa göre belirlenmektedir.